Wpływ muzyki na organizm człowieka oraz jej znaczenie dla społeczeństwa
Muzyka wpływa na układ krwionośny i oddechowy. Zaobserwowano wzrost częstości uderzeń serca przy słuchaniu muzyki wesołej. Z kolei osoby słuchające smutnych i groźnych utworów, których długość nie przekraczała trzech minut wykazywały różnicę pod względem miar częstości uderzeń serca, oddechu oraz przewodnictwa elektrycznego skóry (Bartlett, 1999 za: Kudlik, Czerniawska, 2011). Świadczy to o odczuwanym poziomie napięcia. Zaobserwowano, że słuchanie smutnej muzyki obniża tętno oraz częstość oddechu.
Głównym fizjologicznym przejawem wpływu muzyki na nastrój jest aktywacja autonomicznego układu nerwowego. Muzyka budzi emocje, które uruchamiane są dzięki jej rytmowi i tempie. To właśnie one wpływają na aktywację autonomicznego układu nerwowego. Ma to wpływ na poziom doznawanego pobudzenia przez człowieka.
Muzyka oddziałuje także na produkcję przez mózg neuroprzekaźników. Wpływa na wydzielanie epinefryny, noradrenaliny, serotoniny, dopaminy (Panksepp i Bernatzky, 2002 za: tamże). Przyczynia się to wydatnie dla naszego nastroju. Badacze twierdzą, że w mózgu istnieją specjalne struktury odpowiedzialne za odbiór muzyki i jej znaczenia. Z kolei reakcja emocjonalna na nią jest efektem współdziałania wielu obszarów. Zaangażowane są ośrodki zainteresowania, emocji, nagrody i motywacji. Różnimy się jako ludzie, stąd też tak odmienna reakcja każdego z nas na muzykę, odmienne gusta słuchaczy.
Głównym powodem, dla którego ludzie słuchają muzyki to dostarczenie sobie przeżyć emocjonalnych. Muzyka wykorzystywana jest również przez słuchających jako środek do regulowania własnego nastroju. Badania pokazują, że doznania muzyczne są niezależne od wykształcenia muzycznego. Zwykli ludzie odbierają i oceniają emocje jakie niesie muzyka tak samo trafnie jak profesjonalni muzycy.
Muzyka bardzo często wywołuje wspomnienia i przywołuje określone myśli. Zdarza się, że określony utwór kojarzy się człowiekowi z konkretną sytuacją, którą w życiu przeżył. Może to być np. pierwsza randka, pierwszy taniec czy inne wydarzenie. Słysząc utwór, który kojarzymy z określoną sytuacją możemy doświadczyć wspomnień.
Inną kwestią, która sprawia że ludzie rozkoszują się muzyką są doznania estetyczne. Można podziwiać dany utwór pod względem jego harmonii oraz czystości brzmienia, czego doświadczają osoby z wykształceniem muzycznym lub zagorzali słuchacze. Rozpatrując kwestię upodobań muzycznych należy natomiast zwrócić uwagę na indywidualne preferencje każdego słuchacza. Jedni ludzie będą gustować w muzyce klasycznej, inni z kolei w ostrym rockowym brzmieniu. Dźwięki, które jednych będą zachwycać, dla innych mogą wydać się odrażające i wpływać negatywnie na ich samopoczucie.
Muzyka wpływa również na funkcjonowanie poznawcze. Jej pozytywny wpływ na uczenie się opisuje efekt Mozarta. Badacze Raucher, Shaw i Ky wykazali, że grupa, która słuchała 10 minutowego fragmentu sonaty D-dur Mozarta uzyskała istotnie wyższe wyniki w zadaniu ze skali mierzącej zdolności czasowo-przestrzenne w porównaniu z grupą relaksującą się analogiczny czas w ciszy. Badanie to dowodzi, że polepszenie wyników uczenia się ma związek nie tyle ze słuchaniem Mozarta, ile z modyfikującym wpływem tej muzyki na nastrój. Tym na co faktycznie wpływa muzyka Mozarta jest poziom pobudzenia oraz nastrój.